Στη Μυθολογία, στη Φυσική Ιστορία, στην Τέχνη οι κύκνοι ήταν
πάντα πάλλευκοι.'Λευκό σαν κύκνος' έλεγαν. Ώσπου, πριν από διακόσια χρόνια, ένας
Ευρωπαίος είδε ένα μαύρο κύκνο στην Αυστραλία και η βεβαιότητα κατέρρευσε. Όπως
καταρρέουν οι βεβαιότητές μας κάθε φορά που εμφανίζεται ένας μαύρος κύκνος στον
ουρανό, υποστηρίζει ο Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ που το
καλογραμμένο βιβλιαράκι του γιά τους Μαύρους Κύκνους έκανε μεγάλη αίσθηση και παραμένει
επίκαιρο από το 2007 που εκδόθηκε διότι με γνωστά παραδείγματα εξηγεί τον δυσεξήγητο
άστατο κόσμο μας.
Η φράση του Αριστοτέλη γιά το πόσο πιθανόν είναι να συμβεί το
απίθανο είναι γνωστή και ο Λιβανέζος Τάλεμπ ξεκινώντας από την εμπειρία τού πολέμου
στον τόπο του χτίζει μιά ολόκληρη θεωρία πάνω στην ανικανότητά μας να δεχτούμε ως
πιθανό να συμβεί ό,τι ως τώρα δεν ήταν αναμενόμενο.
Μαύρος κύκνος ήταν η Γαλλική Επανάσταση που καταβαράθρωσε τους
Βουρβώνους, μαύρος κύκνος η Ρώσικη Επανάσταση, μαύροι κύκνοι τα κράχ κι οι επιστημονικές
ανακαλύψεις που ανατρέποντας το status kuo αναποδογυρίζουν ό,τι είχαμε
σίγουρο κι ακλώνητο και μάς φέρνουν αντιμέτωπους με το αναπάντεχο που δεν ξέρουμε
πώς να το χειριστούμε. Από το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους ως
τη διάδοση του προσωπικού υπολογιστή και την επιτυχία του Google τα παραδείγματα
είναι αμέτρητα κι η θεωρία του επιβεβαιώθηκε πρόσφατα με την κατάρευση των παγκόσμιων
Χρηματιστηρίων όσο επιβεβαιώνεται και καθημερινά από την απόλυτη άρνησή μας να παραδεχθούμε
την καταστροφή του περιβάλλοντος δηλαδή του μέλλοντός μας.
Ο Τάλεμπ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης,
δικαιώθηκε με την παγκόσμια οικονομική κρίση και αρθρογραφεί τακτικά σε διεθνή έντυπα
μετά από την απρόσμενη επιτυχία του μικρού αυτού βιβλίου που αποδείχτηκε άλλος ένας
Μαύρος Κύκνος. Ένα μη αναμενόμενο κι αναπάντεχο μικρό θαύμα, που έγινε το αγαπημένο
εγχειρίδιο των χρηματιστών της Wall Street. Διασκεδαστικό, πανέξυπνο και ενδιαφέρον,
αξίζει να διαβαστεί αν και εξ ορισμού η θεωρία του είναι ανεφάρμοστη μιά κι
αν αποδεικύει κάτι είναι η άρνηση του ανθρώπινου μυαλού να φανταστεί πόσο πιθανό
είναι το απίθανο και πόσο ορίζει τις αποφάσεις μας η τάση μας να βολευόμαστε στην
πεποίθηση πως το παρελθόν από μόνο του χαράζει το μέλλον.
_______________________________
Παρουσίασα το βιβλίοστο Φαρφουλά (τεύχος 12, Άνοιξη 2010)
